Door Gert Cauwenbergh
23/09/2020
Deze on-the-spot speelt zich af in Mechelen. Ik ben er zeker van dat je als inwoner van een andere streek of stad net zo’n situatie kan beschrijven.
Net voorbij de afrit Mechelen-Noord passeer je de werken aan Malinas: een shopping met winkels die noodgedwongen moeten verhuizen. Een oplossing die de Stad Mechelen bedacht om zijn succes te verzilveren met een nieuwe wijk(1) vol woongelegenheid, en jawel ook wat winkels.
Diezelfde Stad Mechelen nam naar stadsplanningsnormen heel recent – meer bepaald in 2008(2) – afscheid van het Euroshoppingcenter in het stadscentrum. Die Euroshopping was een betonnen complex met winkelruimte, een bioscoop, beperkte parkeerplaats. Snel kampte het center met leegstand tot alles sloot en enkel de garage van het shoppingcenter open bleef. Het gebouw ontsierde het stadscentrum en slechts een globale vervanging door woongelegenheden maakte een eind aan deze rotte plek in het stadscentrum.
Wat kunnen we hiervan leren?
Het Euroshoppingcenter opende in 1973, pal in de eerste oliecrisis. De wereld zag er nadien helemaal anders uit. Alle uitgangspunten voor dit type shoppingcenter waren plotsklaps achterhaald: het concept, de indeling, de mobiliteit, de architectuur. De wansmakelijke gebouwen die de stad “sierden”, droegen misschien nog het meest bij tot de situatie waarin Mechelen begin jaren’90 van de vorige eeuw verzeilde en de walg- en angstgevoelens die bezoekers aan deze mooie stad hadden.
2020 is ook een crisisjaar. Maar welke crisis? Voor mij is het de crisis van de menselijke nabijheid, de crisis van het commercieel kuddedrijven: zaterdagochtend met z’n allen naar de markt of de supermarkt, in de namiddag en op zondag in gigantische winkelmagazijnen wriemelen tussen de rekken, alles aanraken, betasten en voelen? Weinig kopen.
Hier kan ik me serieus vergissen want de mens is hardleers. Misschien blijft de homo tabernamus liefst als gnoes door de kledingrivieren van de grote magazijnen rennen maar als ik creatief denk, dan is deze crisis de start is naar een winkeltype waar je individueler winkelt, waar het lijkt alsof jij – voor een bepaald gedeelte van de winkel – de enige klant bent. Een boetiekervaring maar op grotere schaal, de homeshopping ervaring maar op locatie. En hoe er dat moet uitzien: een winkeltype waar de rekken bewegen en de klant stilstaat, of gekker een winkeltype met tunnels, of met verbonden containers? Dat zal de toekomst uitwijzen.
Wel duidelijk is dat er vandaag weerom gesmost wordt met groene ruimte(4) en met de schaarse bomen om een realisatie voor het verleden neer te poten. Vlaamse Musk van de winkelarchitectuur, waar ben je?